Groen
Ontwikkeling bloemrijke bermen in Leiderdorp
De gemeente Leiderdorp werkt sinds 2006 aan het verbeteren van de natuurwaarde van het openbaar groen. Planten en dieren voelen zich hier meer thuis dan bij een traditioneel gazon. Een berm wordt natuurvriendelijker naarmate meer planten en dieren er een plekje kunnen vinden.
Waarom is het zo belangrijk dat de natuurwaarde toeneemt?
Ruige grasbermen en gazons bevatten weinig verschillende plantensoorten en fungeren onvoldoende als verbindingszones tussen de grote groenvlakken zoals Park De Houtkamp en De Bloemerd. Hierdoor kan er onvoldoende kruisbestuiving plaatsvinden tussen planten en dieren vanuit deze parken en de veenweidepolders. Als gevolg hiervan neemt de kwaliteit van de aanwezige ecosystemen af. De soortenrijkdom in de parken wordt minder, de kans op uitwisseling van genen wordt klein, de nog voorkomende soorten worden zwakker en de kans op ziektes neemt toe.
Met de omvorming van grasbermen en gazons naar bloemrijke bermen en bijpassend beheer willen we bereiken dat de soortenrijkdom in de bermen toeneemt, zodat ze beter als verbindingszones tussen de grote groenvlakken kunnen fungeren. Maar ook omdat een berm met verschillende soorten bloemen voor een heel vrolijk beeld zorgt.
Hoe verbeteren we de natuurwaarde?
Dat kan op verschillende manieren. Als een berm al een beetje bloemrijk is kunnen we het beheer zo aanpassen dat de natuur nog meer de ruimte krijgt. Waar het niet mogelijk is om alleen door het aanpassen van het beheer de natuurwaarde te vergroten halen we het bestaande groen weg en vervangen we het door nieuwe natuurlijkere beplanting.
De aangelegde bloemrijke bermen geven een heel ander beeld, waar men vaak even aan moet wennen. In het begin geeft een voormalig strak gemaaide gazon dat is omgevormd tot een bloemrijke berm een rommelig beeld. Maar met wat geduld en het juiste beheer wordt de natuurwaarde met het jaar groter.
Waarom bloemrijke bermen?
In het verleden hadden de weilanden in het voorjaar een kleurrijke bloemenpracht. Tegenwoordig zijn de weilanden meestal egaal groen. De oorzaak ligt in het telkens opnieuw inzaaien met een geselecteerd en geschoond graszaadmengsel en steeds betere bemesting om een zo hoog mogelijke grasproductie te krijgen. Door een ander beheer van onze bermen kunnen we de planten die vroeger de weilanden kleur gaven nu in onze bermen tegenkomen. De bermen vormen linten door het cultuurlandschap die de grote groengebieden met elkaar verbinden.
Door de lintvorm van bermen is het mogelijk dat planten en dieren zich via bermen verplaatsen van het ene groengebied naar het andere of dat vanuit de bermen vestiging in nieuwe groengebieden plaats vindt. De verscheidenheid aan plantensoorten in wegbermen vormt ook de basis voor een rijk dierenleven. Op zonnige dagen kan een grote verscheidenheid aan insectensoorten, zoals diverse soorten dagvlinders, op bloemrijke bermen worden aangetroffen.
Beheer
De betekenis van bermen voor planten en dieren staat of valt met de wijze waarop ze beheerd worden. Om bloemrijke bermen in stand te houden, moeten ze als een ouderwets hooiland beheerd worden. Hierbij wordt een strak maairegime gehanteerd en het maaisel, nadat het gedroogd is, afgevoerd. Zodat grassen niet de overhand kunnen krijgen. Door het afvoeren van het maaisel wordt de bodem schraler en zal de soortenrijkdom toenemen. Niet alleen met algemene soorten, maar ook met zeldzame soorten en door de wet beschermde planten.
Bijen-app!
De landelijke organisatie Natuur & Milieu heeft in april 2014 een bijen-app gelanceerd. Met deze app kunt u de bijenstand bij u in de buurt volgen. Bovendien worden de meest bijvriendelijke bloemen en planten genoemd. En u kunt zelfs gegevens aanleveren voor het onderzoek naar de bijensterfte.
Bloemrijke bermen regionaal aangepakt
Leiderdorp is niet de enige gemeente die met bloemrijke bermen aan de slag is gegaan. We werken samen met , Alphen aan den Rijn, Kaag&Braassem, Leidschendam-Voorburg, Nieuwkoop, Voorschoten, Zoetermeer, Zoeterwoude en Stichting Land van Wijk en Wouden aan een netwerk van bloemrijke bermen. Het regionaal project Bloemrijke bermen heeft als doel de natuur in stad en dorp én onderweg te laten groeien en bloeien.
Netwerk van 'groene snelwegen'
De berm is een uitstekende plek voor planten en dieren om voedsel te vinden en zich te nestelen. En als al die plekken met elkaar worden verbonden in een regionaal netwerk van bermen, kan de levende natuur zich verder verspreiden. Deze 'groene snelwegen' zijn bij-voorbeeld essentieel voor een gezonde bijenstand en uiteindelijk dus voor onze voedselvoorziening. Bovendien biedt een bloemrijke berm een mooi decor voor recreatie in de regio.
Bloemrijk concreet
Plannen zijn bedacht en acties uitgezet, zoals het inzaaien en inplanten van bermen met inheemse bloem- en plantensoorten, of juist het uitstellen van maaien om bijzondere fauna en flora meer kans en plek te geven.
Leiderdorp realiseert op een aantal plaatsen bloemrijke bermen door het inzaaien van bermen met bloemen- en kruidenmengsels en het aanleggen van natuurvriendelijke oevers in combinatie met bloemrijke bermen.
Daarnaast is het maaibeheer aangepast. We gaan onze bloemrijke bermen pas maaien als de hoofdbloem van de margriet zaad gezet heeft. Op deze manier krijgen de kruiden steeds meer de overhand. Dit jaar zijn we ook een proef gestart met het inzetten van een schaapskudde als "natuurlijke" grasmaaimachine. Eind mei hebben de schapen de Bloemerd voor het eerst bezocht. Afhankelijk van de groei van gras en kruiden komen zij nog twee of driemaal terug. Het terrein zal op sommige locaties een wat minder strak beeld gaan vertonen, maar hiervoor krijgen we een gevarieerdere vegetatie voor terug. De dieren nemen namelijk via de vacht en mest allerlei zaden van planten mee en zijn selectief met het eten van bepaalde kruiden. In de komende jaren gaan we kijken of er nog meer bermen in Leiderdorp zijn, waar we schapen kunnen laten grazen.
Monitoring door vrijwilligers
Om te zien of al deze maatregelen het gewenste resultaat opleveren, is monitoring door vrijwilligers zeer welkom. Deze monitoring wordt georganiseerd door de gemeenten in samenwerking met vrijwilligersgroepen. Vindt u het leuk om zelf ook mee te helpen met deze monitoring, meld u zich dan aan bij IVN regio Leiden of kijk voor de complete lijst op de website van Land van Wijk en Wouden.
Meer weten?
Wilt u meer weten over het project Bloemrijke bermen, kijk op www.landvanwijkenwouden.nl. Of lees de folder Bloemrijke bermen.
